عسروحرج چیست و مصادیق آن کدامند؟
عسروحرج چیست و مصادیق آن کدامند؟دو واژه عسر و حرج به معنی مشقت و سختی می باشند. این دو واژه ریشه در زبان عربی دارند و در قرآن کریم نیز این دو مفهوم به معنی سختی و تنگی استفاده شده است.
اصل عسر و حرج در مسائل فقهی برای بسیاری از مسائل و مباحث شرعی مورد استفاده قرار می گیرد، به طور مثال روزه گرفتن شخصی بیمار که موجب سختی و مشقت او می شود، اما در قوانین مدنی منظور از این دو واژه شرایطی است که زوجه با اتکاء به آن می تواند درخواست طلاق نماید و از دادگاه رای طلاق را بگیرد.
طبق قانون کشور ایران حق طلاق از اختیارات مرد است و مرد تصمیم به طلاق خواهد گرفت. طلاق عسر و حرج از ماده قانونی است که قانونگذار برای برقراری عدالت به زوجه اختیار داده است.
بر طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود.»
مصادیق عسروحرج
عسروحرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسروحرج محسوب می‌گردد:
۱- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
۲- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلا وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
۳- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
۴- ضرب و شتم یا هرگونه سوءرفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
۵- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه‌ی صعب‌العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
لازم به ذکر است که موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.
اثبات عسر و حرج زوجه
موضوع مهمی که در بیان عسر و حرج به وجود خواهد آمد بحث اثبات ادعا است. در هر محکمه و هر دعاوی باید خواهان گفته های خود را به اثبات محکمه برساند و قاضی را مجاب به صدور رای به نفع خود نماید.
مبحث طلاق نیز از این قاعده مستثنی نیست، زوجه علاوه بر طرح دادخواست بر اساس ماده قانونی ۱۱۳۰ باید برای ادعای خود ادله کافی داشته باشد تا بتواند ادعای خود را به اثبات برساند، مثلا اتکا به اعتیاد شوهر، سابقه بستری شدن وی در کمپ های اعتیاد و یا استشهاد محلی و جواب آزمایش آزمایشگاهی و یا در صورت ضرب و جرح زن توسط مرد مراجعه به پزشکی قانونی و اخذ گواهی این سازمان مبنی بر زخمی شدن یا وجود آثار ضرب و جرح بر روی صورت و دست زن که قابل دید باشد برای قاضی کفایت می کند. اثبات گفته های زوجه برای دادگاه محرز شده و دادگاه اقدام به صدور حکم طلاق می کند.
