در جریان رسیدگی به یک جرم رخ داده، افرادی که شاهد و مطلع آن بوده اند، تحت همین عناوین توسط دادگاه احضار می شوند، در نظام حقوقی، تفاوتی عمده و اساسی بین مطلع و شاهد است.
مطلع شخصی است که به صورت کاملا مستقیم و عینه اتفاقات و حادثه را ندیده است، ولی در جریان کم و کیف وقوع آن جرم و حادثه قرار دارد، مطلع ممکن است که براساس اسناد و مدارک مشهود ماجرا و حادثه را دیده باشد یا ممکن است که از زبان شخص قاتل یا مجرم یا همدستان وی که اقدام به شرح و توضیح آن حادثه کرده است، آن اتفاق و حادثه را شنیده باشد و از جریان آن اتفاق و یا جرم مطلع شده است.
اما در مقابل شاهد کسی است که هیچ نقشی در جرم و اتفاق افتادن آن حادثه نداشته است و فقط به صورت مستقیم و عینه آن اتفاقات را کامل دیده باشد و شاهد وقوع آن ماجرا بوده است، در واقع شاهد کسی است که بطور مستقیم، ناظر واقعه یا جرم بوده است. این شخص باید اطلاعات را به دلیل حضور در محل واقعه بدست آورده باشد و اطلاعات او، بی واسطه بدست آمده باشد.
بنابراین این دو در روند تحقیقات نیز تفاوت زیادی با هم دارند. مثلا اگر فردی بگوید که شاهد وقوع جرم بوده است، طبق همین گفته، او شاهد شناخته شده و شهادت وی قبول است و همین شهادت برای شروع تحقیقات کافی است، اما اطلاعات مطلع، مجوزی برای شروع تحقیقات نیست؛ همچنین براساس شهادت می توان رای صادر کرد، اما صرفا به استناد اطلاعات مطلع در پرونده های کیفری نمی توان رای صادر کرد.
